تومور هیپوفیز؛ علائم، تشخیص و چگونگی درمان آن

تومور هیپوفیز یکی از بیماری های شایع است، که متاسفانه هنوز دلایل ایجاد آن به اثبات نرسیده است. غده هیپوفیز از مهم ترین غده های بدن است. تومورها بزرگ شده و به سلول های هیپوفیز آسیب می رسانند و سبب ایجاد اختلال در عملکرد غده هیپوفیز می شوند.

علائمی چون خستگی بسیار، فشار خون پایین از جمله علائم کم کاری در غده هیپوفیر است. در ادامه به طور کامل درباره این بیماری، علائم و علل آن توضیح داده شده است.

تومور هیپوفیز چیست؟

غده هیپوفیز یکی از مهم ترین غدد در بدن است. غده هیپوفیز با ترشح هورمون ها، نقش موثری در کنترل عمده فعالیت های بدن دارد. تومور هیپوفیز باعث ایجاد اختلال در ترشح هورمون ها شده و عملکرد کلی بدن را  بهم میریزد.

تومور هیپوفیز دارای دو نوع عملکردی و غیرعملکردی است. زمانی که تومور هیپوفیز باعث رشد اضافی هورمون ها شود از نوع عملکردی بوده و زمانی که باعث تولید اضافی هورمون ها نشود از نوع غیرعملکردی است. اغلب تومورهای هیپوفیز بر روی اعصاب بینایی مجاور فشار آورده و سبب ایجاد اخلال بینایی می شود.

تومور هیپوفیز در بیشتر موارد علائم و نشانه هایی ندارد و به همین دلیل تشخیص داده نمی شوند. طبق آمار حدود 25 درصد از افراد مبتلا به تومورهای کوچک هیپوفیز بوده و از آن اطلاعی ندارند.

علائم تومور هیپوفیز

تومورهای هیپوفیز علائمی ندارند و توسط آزمایشاتی چون سی تی اسکن یا ام آر آی قابل تشخیص هستند. اما تا زمانی که علائمی ایجاد نکنند، نیاز به درمان ندارند.

علائم تومور هیپوفیز به دلیل ایجاد فشار تومور بر مغز، اعصاب  یا سایر بخش های بدن ایجاد می شوند. همچنین گاهی بخاطر عدم تعادل هورمونی ایجاد می شوند.

علائم ناشی از فشار تومور

• سردردهای شدید
• مشکلات بینایی، از جمله از دست دادن دید جانبی یا دید دوگانه
• درد در صورت، شامل درد سینوسی یا گوش درد
• افتادگی پلک
• تشنج، بدون سابقه
• تجربه احساس تهوع و استفراغ بدون دلیل

علائم ناشی از تغییرات هورمونی

• احساس کمبود و کاهش انرژی.
• احساس خستگی یا ضعف.
• احساس سرمای بسیار.
• حالت تهوع.
• داشتن مشکلات جنسی مانند مشکل نعوظ و کاهش میل جنسی.
• ایجاد تغییرات در چرخه‌های قاعدگی.
• کاهش یا افزایش وزن بدون دلیل.

علت‌های ایجاد تومور هیپوفیز چیست؟

علل اصلی ایجاد تومور هیپوفیز هنوز توسط دانشمندان به طور دقیقی یافته نشده است. اما به طور کلی از سال‌ها پیش تا به امروز پیشرفت‌های زیادی برای درک چنین اختلالی صورت گرفته است.

غده هیپوفیز اندامی کوچک به اندازه یک نخود است که در پایه مغز و در پشت بینی قرار دارد. غده هیپوفیز با اینکه اندازه کوچکی دارد، اما تقریباً بر تمام قسمت‌های بدن تأثیر می گذارد. هورمون هایی که آن را تولید می کنند، عملکردهای مهم بدن مانند رشد، فشار خون و تولید مثل را کنترل می کنند.

در موارد نادر، تومورهای هیپوفیز می توانند توسط ژن هایی ایجاد شوند که فرد به ارث برده است. اما بیشتر آنها دلیل ارثی مشخصی ندارند. با این وجود، دانشمندان تصور می کنند که تغییرات در ژن ها می‌تواند نقش مهمی در چگونگی ایجاد تومورهیپوفیز داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

تشخیص تومور هیپوفیز

به دلیل اینکه در اکثر موارد علائمی ندارد، پزشک از آزمایشات دیگر برای تشخیص استفاده می کند. از جمله:

آزمایش خون و ادرار

در این آزمایش، سطح هورمون های شما  بررسی می شود.

سی تی اسکن

این آزمایش جهت بررسی مغز و سایر بخش های بیمار استفاده می شود.

ام آر آی

برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق از اندام های بدن استفاده می شود.

بیوپسی

بیوپسی یا نمونه برداری جهت برداشتن نمونه بافت با سوزن استفاده می شود. این روش برای تشخیص سرطانی بودن یا نبودن سلول های بدن است.

مراحل درمان تومور هیپوفیز

درمان تومور هیپوفیز به میزان رشد آن بستگی دارد. بهترین روش درمان این بیماری استفاده از روش ترکیبی شامل جراحی و دارو درمانی است. در ادامه توضیحات لازم داده شده است.

۱. مشاهده کردن پیشرفت آدنوم هیپوفیز

مشاهده شامل مراجعه به جراح مغز و اعصاب یا متخصص غدد است که می‌تواند انجام منظم آزمایش‌های تصویربرداری را برای بررسی وضعیت تومور تجویز کند. اگر تومور هیپوفیز رشد کند یا علائم آن بدتر شود، ممکن است نیاز به ادامه درمان داشته باشید.

۲. دارو درمانی غده هیپوفیز

دارو درمانی برای درمان بعضی از تومور‌های هیپوفیز  بسیار موثر است.  پزشک مغز و اعصاب دارودرمانی را با اهداف زیر تجویز می کند. از جمله:

• جلوگیری از تولید هورمون‌های اضافی تومور
• کوچک کردن تومور جهت کاهش فشار بر غده هیپوفیز یا سایر قسمت‌های سیستم عصبی
• درمان تومور هیپوفیز یا کنترل هورمون‌ها پس از جراحی یا پرتودرمانی
• یک روش جایگزین برای هورمون های از دست رفته

۳. پرتودرمانی غده هیپوفیز

پرتودرمانی شامل، پرتودرمانی خارجی و رادیو جراحی است. این روش درمانی تا حذف کامل علائم تومور هیپوفیز ادامه داشته و ممکن است چندین ماه طول بکشد . پرتودرمانی در شرایط زیر  برای درمان تومور هیپوفیز مناسب است. از جمله:

• موقعیت تومور برای جراحی بسیار دردناک است.
• امکان برداشتن تومور به‌صورت کامل با جراحی وجود ندارد.
• سرعت رشد تومور بالا باشد.
• دارودرمانی تاثیر نداشته باشد.
• پس از جراحی، مجدد عود کند.

۴. جراحی تومور هیپوفیز

جراحی تومور هیپوفیز جهت برداشتن تومور انجام می شود. این روش معمولا کم تهاجمی است. جراحی تومور هیپوفیز باید توسط یک متخصص مغز و اعصاب ماهر، همراه با تیم با تجربه انجام شود.

کلام پایانی

تومور هیپوفیز یک بیماری شایع بوده و معمولا علائمی ندارد.

تومور هیپوفیز براساس آزمایش های تصویربرداری تشخیصی و نمونه برداری قابل تشخیص است.

تا زمانی که علائم این بیماری بروز نکرده باشد، نیازی به درمان ندارد.

درمان این بیماری شامل روش های درمانی دارودرمانی، پرتودرمانی و جراحی است.

سوال متداول تومور هیپوفیز